Małżeństwo ma w swoim założeniu wiązać ze sobą ludzi do końca ich życia. Wybór partnera życiowego to niełatwa decyzja, którą często podejmujemy zbyt wcześnie albo już podczas trwania związku zmieniają się nasze priorytety i nagle okazuje się, że ze współmałżonkiem niewiele nas już łączy.
Trwanie w związku małżeńskim, w którym nie czujemy się szczęśliwi, jest niedobre dla naszego zdrowia psychicznego. W takim wypadku często najlepszym rozwiązaniem jest rozwód, dzięki któremu będziemy mogli zacząć układać swoje życie od nowa, nie tkwiąc w niesatysfakcjonującej nas relacji. Jednak co zrobić, jeżeli ze współmałżonkiem łączy nas ślub kościelny? Zawierając ślub kościelny, musimy zdawać sobie sprawę, że nie ma możliwości rozwiedzenia się, za to można stwierdzić, że małżeństwo jest nieważne od samego początku. W jaki sposób unieważnić takie małżeństwo? Postaramy się odpowiedzieć na to pytanie w dzisiejszym wpisie.
Małżeństwo kościelne, a rozwód
W przypadku małżeństwa kościelnego nie możemy wziąć rozwodu, ponieważ Kościół katolicki ich nie udziela. Sakrament małżeństwa ma być trwały i nierozerwalny, dlatego nie tak łatwo go przerwać. Możemy jednak starać się o orzeczenie nieważności małżeństwa, czyli stwierdzenie, że małżeństwo nigdy tak naprawdę nie zaistniało.
Kiedy można stwierdzić nieważność małżeństwa?
Stwierdzenie nieważności małżeństwa zawartego w Kościele jest możliwe, jeżeli jest ku temu odpowiedni powód. Prawo kanoniczne wyróżnia trzy grupy powodów, które mogą zostać podstawą orzeczenia nieważności małżeństwa: 1) przeszkody zrywające, 2) wady zgody małżeńskiej oraz 3) wady formy zawarcia małżeństwa. Przesłanki te muszą istnieć w momencie zawierania małżeństwa.
Najczęściej nieważność małżeństwa ma swoje źródło w wadach zgody małżeńskiej (konsensusu), czyli przykładowo:
– w psychicznej niezdolności do zawarcia małżeństwa wynikającej z wielkiej niedojrzałości małżonka, jego uzależnienia od alkoholu, hazardu, czy nawet osób, np. matki,
– symulacji, czyli np. wykluczenia przez małżonka potomstwa (ktoś zawiera małżeństwo i nie chce mieć dzieci) lub wierności.
Zdarza się także, że wada konsensusu ma przyczynę w przymusie psychicznym wywieranym na narzeczonego lub narzeczoną – często spowodowana ciążą. Wówczas presja otoczenia, rodziny jest tak wielka, że ktoś musi wybierać małżeństwo, chociaż w głębi serca go wcale nie chce.
W jaki sposób przeprowadzić proces?
Drogę do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego zaczynamy od tego, że jedna ze stron musi wnieść skargę powodową do sądu kościelnego.
Niezwykle ważne jest, aby była ona prawidłowo napisana, gdyż w przeciwnym razie sąd może nie wszcząć kanonicznego procesu małżeńskiego. Aby skarga była prawidłowo sformułowana, najlepiej jest skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii prawa kanonicznego, gdyż specjaliści pracujący w takim miejscu będą mieli odpowiednią wiedzę na temat podstaw prawnych, które wykorzystamy do ustalenia przyczyn nieważności małżeństwa oraz udowodnienia tego faktu.
Pamiętajmy, że w tego typu skardze powodowej powinny się znaleźć m.in. takie informacje jak: oznaczenie sądu kościelnego, w którym sprawa będzie rozpatrywana, dane personalne obojga współmałżonków, dane parafii, w której było zawarte małżeństwo, datę ślubu oraz wskazanie, z jakiego tytułu chcemy orzec nieważność małżeństwa. Musimy opisać w niej zachowanie współmałżonka, które będzie świadectwem podanego przez nas powodu orzeczenia nieważności. Powinniśmy przedstawić w owej skardze wszystkie czynniki, które doprowadziły do rozpadu związku, a także podać wszystkie dowody, które chcemy później wykorzystać w procesie oraz przedstawić listę świadków.
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa powinien zgodnie z prawem trwać nie dłużej niż 12 miesięcy. Jednak w rzeczywistości ten okres bywa dłuższy.
Istnieje także tak zwany processus brevior – proces skrócony. Prowadzony jest on przed biskupem diecezjalnym. Można zastosować tę drogę wówczas, gdy nieważność małżeństwa jest oczywista i jasna oraz łatwa do udowodnienia. Wówczas małżonkowie wspólnie mogą wystąpić o takie orzeczenie. Aby stwierdzić, czy dany przypadek nadaje się na tę formę postępowania, koniecznie trzeba porozmawiać z praktykiem, najlepiej adwokatem kościelnym.