Zwolnienie z opłat za DPS w 2025 r.- kiedy można się ubiegać o częściowe lub całkowite zwolnienie?

Jakie są podstawy prawne zwolnienia z opłat za Dom Pomocy Społecznej w Krakowie lub innych miastach Małopolski?

Mieszkańcy Domów Pomocy Społecznej oraz ich rodziny często borykają się z wysokimi kosztami pobytu w placówce. Zwolnienie z opłat za pobyt w DPS jest możliwe na podstawie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, jednak wymaga spełnienia określonych warunków prawnych.

Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie wniosku i zebranie dokumentacji potwierdzającej wszystkie okoliczności sprawy. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy prawnej, która zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie sprawy.

1. Podstawy prawne zwolnienia z opłat za Dom Pomocy Społecznej

Podstawy prawne zwolnienia z opłat za pobyt w Domu Pomocy Społecznej (DPS) reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w szczególności art. 64 oraz art. 64a tej ustawy.

1. Zwolnienie fakultatywne (uznaniowe) – art. 64 ustawy o pomocy społecznej.

Organ pomocy społecznej może zwolnić częściowo lub całkowicie z opłat osobę wnoszącą opłatę lub zobowiązaną do jej wnoszenia, na jej wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności gdy:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;

5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;

6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu;

7) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.

2. Zwolnienie obligatoryjne (związane) – art. 64a ustawy o pomocy społecznej

Organ musi zwolnić całkowicie z opłaty osobę zobowiązaną do jej wnoszenia, na jej wniosek pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona lub prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.

2. Przesłanki zwolnienia z opłat za DPS - co mówi prawo?

Opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej można zmniejszyć lub całkowicie z nich zwolnić, gdy zaistnieją okoliczności o charakterze:

obiektywnym
wyjątkowym
nadzwyczajnym

Katalog przesłanek zwolnienia nie jest zamknięty – ustawodawca podał je jedynie przykładowo, co daje organom pewną elastyczność w rozpatrywaniu wniosków.

3. "Uzasadnione okoliczności" - najczęstszy powód zwolnienia z opłat

fSzczególnie istotną przesłanką są „uzasadnione okoliczności” z art. 64 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. W praktyce mogą to być:

nagłe pogorszenie stanu zdrowia wymagające dodatkowych kosztów leczenia
utrata pracy lub źródła dochodu z przyczyn niezależnych od woli zobowiązanego
wystąpienie nieprzewidzianych wydatków rodzinnych
inne zdarzenia losowe wpływające na sytuację materialną

4. Kiedy zwolnienie z opłat za DPS NIE zostanie przyznane?

Wniosek o zwolnienie z opłat za Dom Pomocy Społecznej zostanie odrzucony, gdy:

osoba nadal pozostaje w stanie finansować pobyt mimo trudności
krewni zobowiązani są w stanie ponosić koszty utrzymania
nie zachodzi rzeczywista potrzeba zwolnienia

Organ rozpatrujący wniosek musi uwzględnić zarówno interes wnioskodawcy, jak i interes społeczny – nieuzasadnione zwolnienia obciążają bowiem budżety samorządów.

5 .Procedura składania wniosku o zwolnienie z opłat

Wniosek o zwolnienie z opłat za pobyt w DPS składa się do właściwego organu pomocy społecznej. Dokumentacja powinna zawierać:

Szczegółowe uzasadnienie trudnej sytuacji materialnej
Dokumenty potwierdzające okoliczności faktyczne
Informacje o sytuacji finansowej wszystkich zobowiązanych osób
Dowody na wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności

6. Orzecznictwo sądowe w sprawach zwolnień z opłat za DPS

Najnowsze wyroki sądów administracyjnych potwierdzają konieczność zachowania równowagi między ochroną interesów mieszkańców DPS a odpowiedzialnym gospodarowaniem środkami publicznymi. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lipca 2024 r. (I OSK 1686/23) podkreślił wagę zasady pomocniczości w systemie pomocy społecznej.

7. Praktyczne wskazówki dla rodzin mieszkańców DPS

Co zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie wniosku?

Kompleksowa dokumentacja sytuacji materialnej
Wykazanie rzeczywistych trudności finansowych
Przedstawienie dowodów na wystąpienie okoliczności niezależnych od woli
Przygotowanie szczegółowego uzasadnienia prawnego

8. Błędy które mogą skutkować odrzuceniem wniosku:

Co może przyczynieć się do odrzucenia wniosku?

Ukrywanie rzeczywistych dochodów lub majątku
Brak dokumentacji potwierdzającej trudną sytuację
Składanie wniosku bez wystarczającego uzasadnienia

9. Pomoc prawna w sprawach zwolnień z opłat za DPS

Kancelaria adwokacka Kingi Karsten specjalizuje się w sprawach związanych z pomocą społeczną, w tym w procedurach zwolnienia z opłat za pobyt w Domach Pomocy Społecznej. Oferujemy kompleksową obsługę prawną obejmującą:

Analizę sytuacji prawnej i faktycznej
Przygotowanie wniosków i dokumentacji
Reprezentację przed organami administracji publicznej
Odwołania od decyzji negatywnych
Postępowania sądowo-administracyjne

Podsumowanie - kluczowe zasady zwolnień z opłat za DPS

Zwolnienie z opłat za pobyt w Domu Pomocy Społecznej to instrument pomocowy wymagający starannego rozważenia wszystkich okoliczności sprawy. Decyzje organów muszą być:

Głęboko umotywowane prawnie i faktycznie
Oparte na rzetelnej analizie sytuacji materialnej
Uwzględniające zarówno interes indywidualny, jak i społeczny
Zgodne z aktualnymi wytycznymi orzecznictwa sądowego

Przed złożeniem wniosku warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w prawie pomocy społecznej, co znacznie zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie sprawy. Zapraszamy do kontaktu.

11. Zwolnienie z opłat za DPS – kazusy

Przyczyny zwolnienia z opłat za pobyt w Domu Pomocy Społecznej mogą być różnorodne.

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem pt: Zwolnienie z opłat za DPS – kazus związany z krzywdami w dzieciństwie (art. 64a i art 64 pkt 7 ustawy o pomocy społecznej).